Doğanın en zarif, en sade ama bir o kadar da güçlü çiçeği olan papatya, baharın müjdecisi olarak bilinir. Hemen hemen herkesin çocukluğunda “Seviyor, sevmiyor” falı baktığı bu çiçek, sadece görsel güzelliğiyle değil, tıbbi faydalarıyla da binlerce yıldır insan hayatının bir parçasıdır.

İşte papatyanın biyolojik yapısından faydalarına kadar uzanan detaylı bir inceleme.

Papatya Nedir?

Papatya, bilimsel adıyla Asteraceae (Papatyagiller) familyasına ait, geniş bir bitki grubunun genel adıdır. Bu familya, çiçekli bitkilerin dünyadaki en büyük familyalarından biridir.

Genellikle beyaz taç yaprakları (yapraklar) ve ortasında sarı bir göbek (disk) ile tanınır. Ancak papatya tek bir çiçek gibi görünse de, botanik açıdan bir **”bileşik çiçek”**tir.

Getty Images

• Göz Yanılgısı: Ortadaki sarı kısım aslında yüzlerce minik çiçeğin (tüp çiçekler) bir araya gelmesiyle oluşur. Kenardaki beyaz yapraklar ise böcekleri çekmek için evrimleşmiş ayrı çiçeklerdir.

En Bilinen Türleri

Dünya zerinde yüzlerce papatya türü vardır ancak en çok karıştırılan ve bilinen iki tür şunlardır:

1. Bellis Perennis (Çayır Papatyası): Parklarda, bahçelerde gördüğümüz, süs bitkisi olan klasik papatyadır. Çayı yapılmaz.

2. Matricaria Chamomilla (Tıbbi Papatya / Mayıs Papatyası): Güzel kokulu olan, kurutulup çayı yapılan ve şifa amacıyla kullanılan türdür. Yaprakları dereotuna benzer, incedir.

Papatyanın Anlamı ve Sembolizmi

Papatya, tarih boyunca farklı kültürlerde derin anlamlar taşımıştır:

• Masumiyet ve Saflık: Beyaz rengi nedeniyle papatya, temiz kalpliliği ve bozulmamışlığı simgeler. Bu yüzden gelin buketlerinde sıkça kullanılır.

• Yeni Başlangıçlar: Baharın ilk açan çiçeklerinden biri olduğu için yeniden doğuşu ve taze başlangıçları temsil eder.

• Sadakat: Viktorya dönemi İngiltere’sinde papatya, sır tutabilmeyi ve sadık aşkı ifade ederdi.

Papatyanın Faydaları Nelerdir? (Tıbbi Papatya)

Özellikle Matricaria chamomilla türü, modern tıpta ve fitoterapide sıkça kullanılır. İşte en bilinen faydaları:

1. Doğal Bir Sakinleştiricidir

Papatya çayı, içerdiği apigenin adlı antioksidan sayesinde beyindeki reseptörlere bağlanarak uykuyu teşvik eder ve uykusuzluğu (insomnia) azaltır. Stresli bir günün ardından sinirleri yatıştırır.

2. Mide ve Sindirim Dostudur

Gaz sancıları, şişkinlik ve hafif mide krampları için birebirdir. Sindirim kaslarını gevşeterek rahatlama sağlar.

3. Cilt Bakımında Mucizedir

Papatya özleri, anti-enflamatuar (iltihap giderici) özelliğe sahiptir. Egzama, pişik ve hafif cilt tahrişlerinde yatıştırıcı olarak kullanılır. Ayrıca gözenekleri sıkılaştırdığı için tonik olarak da tercih edilir.

4. Bağışıklığı Destekler

Soğuk algınlığı ve boğaz ağrısı durumlarında, papatya çayı buharı solumak veya çayını içmek (ılıkken) boğazı yumuşatır.

Papatya Nasıl Yetiştirilir?

Papatyalar oldukça dayanıklı (arsız) bitkilerdir ve bakımları kolaydır.

• Işık: Güneşi çok severler. Bol güneş alan bir balkon veya bahçe onlar için idealdir.

• Toprak: Çok seçici değildirler ancak geçirgen (suyu tutmayan) toprakları severler.

• Sulama: Toprağı kurudukça sulamak yeterlidir. Aşırı su, köklerinin çürümesine neden olabilir.

• Dayanıklılık: Birçok papatya türü kuraklığa dayanıklıdır, bu yüzden “yeni başlayanlar” için harika bir bitkidir.

Papatya Çiçeği Özellikleri – Papatyalar Hakkında Bilgi

Anavatanı Türkiye olarak bilinen papatya, mayıs ayından itibaren hazirana kadar çiçek açmaktadır. Ortalama 25 cm boya sahip olan papatyaların orta kısmında sarı bir kısım bulunmaktadır. Sarı yuvarlak çevresinde 12 – 20 adet beyaz renkte yapraklara sahiptir.

Bitkisel tedavi yöntemi için de kullanılan papatya, uçucu yağlar ve acı maddeler, fenolik bileşikler içermektedir. Papatyalar, yaygın olarak mısır, tahıl, patates tarlaları ve kırlarda, çayırlarda yetişmektedir.

Papatya Çeşitleri

Papatya çeşitleri sorulduğunda genellikle beyaz ve sarı papatyalar söylenmektedir. Ancak papatya çeşitleri oldukça farklı çeşitleri bulunmaktadır. Diğer papatya çeşitlerini;

• Kel Papatya,
• Köpek Papatyası,
• Alman Papatyası,
• Beyaz Papatya,
• Sarı Papatya,
• Çayır Papatyası,
• Dağ Papatyası,
• Büyük Papatya,
• Mayıs Papatyası,
• Yalancı Papatya

olarak sıralamak mümkündür.

Oldukça geniş bir familyaya sahip olan papatyalar, C vitamini bakımından oldukça zengindir. Bu nedenle papatya çeşitleri, kozmetik yapımında, sağlık ve gıda sektöründe yaygın olarak kullanılmaktadır.

Papatya Çayı Faydaları

1. Yara ve iltihapların hızlı iyileşmesini sağlar,
2. Çeşitli alerjik sorunların giderilmesine etki eder,
3. Astım,soğuk algınlığı,bronşit gibi solunum hastalıklarının zararlı etkilerini en aza indirir,
4. Stresi azaltır ve sakinleştirir,
5. Özellikle ülser ve gastrit gibi mide problemlerinin yanı sıra irritabl bağırsak sendromu,mide ağrısı ve gaz şikâyetlerinin ortadan kaldırılmasına yardımcı olur,
6. Rahatlatıcı etkisi ile uyku problemlerini giderir(Maryland Üniversitesi Tıp Merkezi araştırmasına göre),
7. Kadınlar için hayli zor olan âdet sancılarını hafifletir.

Özellikle bal,nane ve anason ile kullanıldığında faydası kat ve kat artar.Araştırmalara göre papatya çayı bazı kanser türlerinin de vücutta çoğalmasını engeller.

Ancak dikkat edilmesi gereken bir nokta da şudur ki yapılan araştırmalara göre bazı papatya türleri ilaçlar ile etkileşime geçerek zehirlenmelere yol açmaktadır.Bunun için dikkatli kullanılması gereklidir.

Papatya Çayı Nasıl Yapılır?

Papatya çayı hazırlamak çok basittir ve iki şekilde yapılabilir.Ya halihazırda bulunan papatya bitkisi kullanılabilir ya da güvenilir bir markette hazır poşet satın alınarak hazırlanabilir.

Her iki şekilde de temin edilen papatya çiçeği çayı hazırlamak için, tek yapmanız gereken bir bardak kaynamış suyun içerisine birkaç dal papatya çiçeği atmak olacaktır.Bu işlemi yaptıktan sonra bardağın üzerini kapatın ve 10 dakika dinlendirdikten sonra isteğe göre sıcak veya ılık olarak için.

Öte yandan, tıbbi özelliklere sahip diğer bitkileri de çayınıza eklemek faydalı olabilir.Nane,rezene,bal ve anason çeşitli formlarda kullanıldığında faydasını arttıracak seçenekler olarak karşımıza çıkabilir.

Papatya Çiçeği Bakımı

Papatyalar doğada kendiliğinden çıkabilen çok yıllıklı ve ilkbaharda ortalarında çiçek açan bir bitkidir.Dayanıklı ve bakımı son derece basittir.

• Yapılması gereken ilk iş, bir saksıya dikilmiş papatyalarınızı yeterince ışık alan bir yere koyulduğundan emin olmaktır.Çünkü papatyaların günde en az 4 saat güneş ışığı ve yeterince oksijen alması gereklidir.Aynı zamanda dikilmiş papatyaların aralarında da boşluk bırakılması son derece önemlidir.Örneğin;bir pencere dibi veya balkon.

• Dikkate alınması gereken bir diğer faktör, ekildiği toprağın drenajıdır. Drenajı iyi olan bir toprak, suyun durgun kalmaması ve bitkinin olası bir çürümeye maruz kalmaması için önemlidir.Eğer böyle bir durum varsa toprağa en az 2 cm organik kompost(gübre) ekleyerek veya toprak çok killi ise biraz kum ekleyerek çözebilirsiniz.
• İki günde bir sulamak papatyalar için iyidir. Çünkü bu şekilde suyun durmaması veya bitkinin susaması sağlanmış olur.
• Son olarak,ölü çiçeklerin çıkarılmasını sağlayıp yeni çiçeklerin kolay bir şekilde bakımı sağlanabilir.

Ilıman iklimlerde yetişen papatya, özellikle Akdeniz bölgesinde yaygın olarak yetişmektedir. Bunun yanı sıra Doğu Avrupa, Küçük Asya, Yugoslavya, Belçika, Fransa, Almanya, Macaristan, Rusya, Çekoslovakya, Yunanistan’da yaygın olarak yetiştiriciliği yapılmaktadır.

Hediye olarak da kişiler birbirine papatya çiçeği vermeyi tercih etmektedir. Papatya çiçeği, saflık, masumiyet ve temiz kalbin sembolü olarak sevdiklerinize hediye edebileceğiniz bir çiçektir.