Çiçekleri sadece bir vazoya yerleştirmek ile onlara bir “ruh” kazandırmak arasındaki fark, Japonların binlerce yıllık sanatı İkebana‘da saklıdır. Batı tarzı düzenlemelerin aksine, İkebana sadece renkli bir görüntü oluşturmak değil, doğa ve insan arasında spiritüel bir bağ kurma sanatıdır.

İşte İkebana’nın felsefesi, kuralları ve inceliklerini anlatan detaylı bir bakış.

İkebana (Ikebana) Nedir?

Kelime anlamı olarak “yaşayan çiçekler” veya “çiçeklere hayat vermek” anlamına gelir. Kökleri 6. yüzyılda Budist tapınaklarında sunaklara çiçek koyma geleneğine dayanır. Zamanla bu dini ritüel, disiplin ve estetik gerektiren bir sanat dalına dönüşmüştür.

İkebana, sadece çiçeklerin güzelliğini değil; dalların, sapların ve yaprakların çizgisel estetiğini de vurgular.

İkebana’nın Temel Felsefesi

İkebana’yı diğer çiçek düzenlemelerinden ayıran en önemli özellik **”Minimalizm”**dir.

1. Az Çoktur: Batı tarzı aranjmanlarda vazonun doluluğu ve renk cümbüşü önemsenirken, İkebana’da sadelik esastır. Tek bir dal bile bir hikaye anlatabilir.

2. Boşluk (Ma): İkebana’da çiçekler kadar, çiçeklerin arasındaki boşluklar da önemlidir. Bu boşluklar, düzenlemeye nefes aldırır ve zihinsel dinginliği temsil eder.

3. Asimetri: Doğa mükemmel simetrik değildir. İkebana da doğayı taklit ettiği için simetriden kaçınır; dengeyi asimetrik bir uyumla sağlar.

İkebana’nın 3 Temel Unsuru

Klasik bir İkebana düzenlemesi genellikle hayali bir üçgen üzerine kurulur. Bu üç ana hat, evrenin uyumunu simgeler:

1. Shin (Cennet/Gök): Düzenlemenin en uzun ve en güçlü dalıdır. Ana ekseni oluşturur ve genellikle dik durur.

2. Soe (İnsan): İkinci en uzun daldır. Cennet ile Dünya arasındaki aracı olan insanı temsil eder. Shin’e göre daha kısa ve eğimlidir.

3. Hikae (Dünya/Yer): En kısa ve en alçak daldır. Temeli ve dengeyi sağlar. Genellikle diğerlerine zıt bir yöne veya öne doğru yerleştirilir.

Bu üç unsur birleştiğinde, izleyiciye derinlik ve hareket hissi veren estetik bir bütün oluşur.

Malzemeler ve Araçlar

İkebana sadece renkli çiçeklerle yapılmaz. Doğada bulunan hemen her şey sanatın bir parçası olabilir:

• Canlılar: Çiçekler, tomurcuklar, yeşil yapraklar.

• Kuru Malzemeler: Kurumuş dallar, ağaç kabukları, yosunlar.

• Kenzan: Çiçekleri istenilen açıda dik tutmak için kullanılan, tabanı kurşun, üzeri pirinç iğnelerle kaplı “kirpi” benzeri tutucu.

• Kaplar: Sığ ve geniş tabaklar veya uzun, ince vazolar kullanılır. Kap, eserin bir parçasıdır, sadece bir taşıyıcı değildir.

Çiçek Düzenleme Sanatı : İkebana Nedir ?

Japon Kültürü için önemli bir öge olan çiçek düzenleme sanatı İkebana kelimesinin anlamı ikeru Türkçe karşılığı yaşamak  ve hana Türkçe karşılığı çiçek olan sözcüklerden türetilmiştir ve çiçekleri yaşatmak veya çiçekleri düzenlemek anlamına gelmektedir.

1 – Çiçek Düzenleme Sanatı İkebana Felsefesi

İkebana çiçeklerin, dalların ya da taşların rastgele bir vazoya konulmasından çok daha öte bir sanattır. Bu çiçek düzenleme sanatı insanı ve doğayı yaklaştırmayı, doğayı farklı gözle görmeyi düzenleme ve sembollerle mesaj vermeyi, duyguyu ifade etmeyi amaçlamaktadır.

İkebana sanatının temelleri minimalizm ve sembolizimdir. Japon kültüründe her çiçeğin farklı sembollerinin olması bu sanatın doğuşunda büyük bir etkendir. İkebana kelime anlamı yansıtmak amacıyla sadece canlı çiçekleri kullanarak yapılmaz. Bu sanatta canlı çiçeklerin yanında dal, solmuş çiçekler, filiz ya da çakıl taşları gibi farklı maddelerde kullanılır. Örneğin bir İkebana örneğinde çiçekler bugünü, tomurcuklar yarını, tohumlar geçmişi simgelemek için kullanılır.

2 – İkebana Sanatının Tarihçesi

İkebana sanatının tam olarak ne zaman ortaya çıktığı bilinmiyor fakat 6.yüzyıla kadar uzandığı belirtiliyor. 6.yüzyılda Budist tapınaklarında sunağa konan çiçeklere gösterilen emek ve düzenlemelerin taşıdıkları anlamlar sayesinde çiçek düzenleme sanatı doğmuştur. 10.yüzyılda bu çiçekler direkt sunağın üstüne konmaktansa vazolara ya da özel kaplara konulmuştur ve bu sayede günümüzdeki İkebana sunumlarına benzer görüntüler ortaya çıkmıştır.

15.yüzyılda hala dini bir rutin olsa bile bağımsız bir sanat türü olarak kabul görmeye başlamıştır. Aradan geçen yüzyıllarda geçirdiği değişimlere rağmen felsefesini asla kaybetmemiştir. Bu dönemde her kesimden insan tarafından popülerleşmiştir.

16.yüzyılda İkebana tasarımlarında gözle görülür bir  sadeleşme ve minimalleşme görülmeye başlamıştır.

19.yüzyılda başka ülkelerden gelen çiçekleri kullanılan İkebanalar ortaya çıkmıştır. Bu nedenden dolayı bu dönem için İkebana sanatının modernleşme çağı denilir. Anlamı kümeleşmiş çiçekler olan moribana ekolü bu dönemde ortaya çıkmıştır. Bu ekolün amacı şehirleşmeyle azalan yeşil alanların küçülterek birer İkebana temsil etmeleridir.

Günümüzde ülkemizde çok yaygın olmasa bile dünya çapında yaygın olan İkebana yaklaşık 3000 okulda öğretilmektedir.

3 – İkebana Ekolleri

İkebana oluştururken bir çok ekol ve stil kullanılmaktadır. Bu ekollerin ve stillerin her biri farklı anlamlar taşımaktadır. Bu ekollerden altı tanesini aşağıda görebilirsiniz.

a – Enshu Ekolü

Bu ekolde moribana adı verilen kaplar ve kenzan adı verilen çivili aparatlar kullanılmaktadır. Bu ekolde minimum 3 ana dala ihtiyaç vardır. Bu 3 ana dal moribanın içinde bulunan kenzanlara saplanır. Bu işlem sırasında dalların boyları ve aralarındaki açı çok önemlidir.

b – Chiko Ekolü

Bu ekolde ise çiçek dalları dışında yardımcı dekoratif objeler kullanılır. Ayna, kum, çakıl taşı gibi yardımcı materyaller ile İkebana hazırlanır.

c – İkenobo Ekolü

İkebana’nın başlangıcı olarak görülen bu ekol daha geleneksel ögeler içermektedir. Öğrenciler geleneksel ve modern teknikleri kullanarak Japon tarihi ve doğaya felsefi bir bakış açısı katarak İkebanalarını oluştururlar.

d – Aratame Ekolü

Yeni bir ekol olan Aratame ekolünde çağdaş ve modern şekiller ve sunumlar kullanılmaktadır. Öğrenciler başlangıçta temel İkebana tekniklerini öğrenirler fakat sonrasında çiçek düzenlemelerini özgürlük içinde yapmaktadırlar.

e – Ohara Ekolü

Bu ekolün temeli doğaya ve değişen mevsimlere dayanmaktadır. Materyallerin ve çiçek kaplarının uyumlu olması bu ekol için çok önemlidir.

f – Sogetsu Ekolü

Yaşamın modern yönlerine dikkat edilen bu ekolde doğal ve el yapımı materyaller yaygın olarak kullanılır. Bu ekolde öğrenciler kendi kaplarını kendileri yaparlar ve İkebanalarını koyacakları yerleri seçerken büyük özen gösterirler.

4 – İkebana Nasıl Yapılır ?

“Çiçeklere hayat vermek”, “Çiçekleri canlı tutmak”, “Canlı çiçekler” anlamlarına gelen çiçek düzenleme sanatı İkebanada esas olan çiçekleri canlı tutmaktır. Koparılmış çiçekleri canlı tutmak başta kulağa imkansız gelse bile bunun için püf noktaları vardır.

Çiçeğin damarlarındaki havayı boşaltmak çiçeğin ömrünü uzatmaktaki en temel tekniktir. Bu teknik için çiçek dalından koparılırken sapları suyun içinde kesilmeli ya da ezilmelidir. Bu şekilde damarların içindeki hava kabarcıklar halinde dışarı çıkar.

Damarlarda hava yerine su akşının olması çiçeğin canlı kaldığı süreyi uzatır. Çiçek ömürleri uzatılacak şekilde kesildikten sonra kenzan adı verilen çubuklara saplanır. Fakat bu çubuklar çok pahallı oldukları için çiçek mantarı veya strafor kullanılabilir. İkebananızı oluşturmak için gereken son şey ise hayal gücünüz ve içinizdeki sanatsal coşkudur.

Yeni Başlayanlar için Tavsiyeler

• Başlangıçta daha ucuz çiçekler kullanın. Örneğin ilk İkebananızı krizantemden yaparken ustalaştığınızda orkide kullanın.
• İkebananızın ömrünü uzakmak için suyunu sık sık değiştirmelisiniz. Suyunu değiştirirken bir damla klor ekleyerek çiçeklerin solmasını geciktirebilirsiniz.
• İkebananızı tomurcuklardan ya da goncalardan yapın. Bu sayede İkebananınız solmak yerine çiçek açacağı için ömrü uzun olur.
• Başlangıç olarak İkebananızı oluştururken bildiğiniz çiçekleri kullanın. Sonrasında edindiğiniz yeni bilgiler ve tecrübelerle yeni çiçeklere geçin.
• Tecrübe kazanana kadar sade ve basit tasarımlı kaplar kullanın. Tecrübe kazandıktan sonra daha marjinal tasarımlı kapları kullanın.
• Ünlü İkebana sanatçılarından Junichi Kakizaki, Mokichi Okada, Shogo Kariyazaki, Kosen Ohtsubo sergilerini inceleyerek bakış açınızı genişletin.

Ayrıca, İkebana sanatında sıklıkla kullanılan Papatya Nedir ? Özellikleri Nelerdir konusunda bilgi edinebilir, hayatınızdaki en özel kişilere en özel hediyeyi hazırlayabilirsiniz.

İmaj Kaynakları:

• Google Görseller